Cząstki elementarne
Cząstki nie posiadające żadnej struktury (z definicji, jako „elementarne", a więc nie złożone). Historycznie za cz.e. uważano hadrony takie jak: proton, neutron, hiperony, mezony, cząstki rezonansowe (i ich antyczastki) oraz foton i leptony (elektron, mion, neutrino). Już w latach sześćdziesiątych znanych byto ponad 100 cząstek wówczas elementarnych, ponadto stwierdzono istnienie struktury protonu i neutronu (R.Hofstadter). Hipoteza istnienia
kwarków (M.
Gel I
Mann) jako składników protonu, neutronu, hiperonów, mezonów oraz wszystkich cząstek rezonansowych, pozbawiła opisywane cząstki prawa do miana „elementarne". Pomimo to, ze względów historycznych, czasem nadal używa się nazwy: cząstki elementarne na określenie tej grupy cząstek. Przez cz.e., w ścisłym znaczeniu, rozumie się bozony pośredniczące W, Z, foton i gluony (oraz hipotetyczny bozon Higgsa), a także fermiony, takie jak sześć rodzajów kwarków i sześć rodzajów leptonów (oraz ich antycząstki), co razem tworzy grupę ponad dwudziestu cząstek (
model standardowy). Ta liczba sugeruje możliwość istnienia dalszego piętra bardziej elementarnej struktury materii.