Uran – najbardziej pochylona planeta pod Słońcem

Siódma planeta od Słońca i trzecia największa w naszym Układzie Słonecznym – Uran. Jest lodową i wietrzną planetą. Lodowy olbrzym otoczony jest trzynastoma bladymi pierścieniami i 27 księżycami. Jest odchylony w stosunku do swojej orbity o 90^o. Wygląda, jakby nie obracał się wokół słońca, a toczył jak ogromna piłka.

Jest również pierwszą planetą odkrytą przy pomocy teleskopu. Odkrywcą Urana był William Herschel. Dokonał tego w 1781r, choć początkowo wziął go za gwiazdę, lub kometę. Dwa lata później obiekt został zaakceptowany jako nowa planeta, głównie dzięki obserwacjom astronoma Johanna Elerta Bode.

William Herschel próbował (bezskutecznie) nazwać nowo odkrytą planetę Georgium Sidus po królu Jerzym III. Zamiast tego, planetę nazwano Uran, po greckim bogu niebios – wedle sugestii Johanna Bode.

Historia

Uran został nazwany po greckim bogu niebios. Jest pierwszą planetą odkrytą w czasach nowożytnych. Odkrycia dokonał William Herschel w 1781r. Planeta została odkryta dużo wcześniej, jednak została zignorowana, zaklasyfikowana jako kolejna gwiazda.

Naukowcy do dziś nie wiedzą który z biegunów Urana jest północnym, ze względu na fakt, że jest tak mocno przechylony w stosunku do swojej orbity.

Rozmiar i Odległość

Uran ma średnicę 25,362km, co oznacza, że jest 4x szerszy od Ziemi. Jego średnia odległość od Słońca to 2,9 miliardów km, czyli 19,8 jednostek astronomicznych. ¹ Z tej odległości światło słoneczne potrzebuje 2h 14m aby dotrzeć do powierzchni planety.

Orbita i Obrót

Doba na Uranie trwa 17 ziemskich godzin, a jeden obrót dookoła słońca trwa około 84 ziemskie lata (30,687 dni).

Uran jest jedyną planetą, która jest tak mocno odchylona w stosunku do swojej orbity, bo aż o 97.77^o. Możliwe, że jest to rezultatem zderzenia z obiektem o zbliżonych do Ziemi rozmiarach. To unikalne odchylenia sprawia, że Uran doświadcza najbardziej ekstremalnych pór roku. Przez prawie 1/4 roku, Słońce świeci bezpośrednio nad jednym, a potem drugim biegunem sprawiając, że po drugiej stronie planety trwa 21-letnia zima.

Uran jest jedną z dwóch planet w naszym Układzie Słonecznym, która obraca się w przeciwnym kierunku do reszty planet (drugą jest Wenus).

Początki

Podobnie do reszty planet w naszym Układzie Słonecznym Uran uformował się 4,5 miliarda lat temu. Podobnie do swojego sąsiada – Neptuna, Uran prawdopodobnie uformował się bliżej słońca i z czasem przeniósł na swoją obecną orbitę zostając siódmą planetą od Słońca.

Struktura

Uran jest jednym z dwóch lodowych olbrzymów w naszym Układzie Słonecznym (drugim jest Neptun). Większość, bo ponad 80% masy planety to gorące, zwarte płyny i „lodowe” materiały – woda, metan oraz amoniak, znajdujące się nad niewielkim, skalistym jądrem. Temperatury blisko jądra sięgają tam nawet 4,982^oC.

Uran jest niewiele większy od swojego sąsiada – Neptuna, ale ma mniejszą masę. Jest drugą najmniej gęstą planetą, zaraz po Saturnie.

Zielono-niebieska barwa Urana spowodowana jest stężeniem metanu w atmosferze. Słońce przenika przez atmosferę i jest odbijane prze gęste chmury pokrywające powierzchnię planety. Metan pochłania czerwone promieniowanie słońca, a odbija niebieskie i zielone, nadając planecie jej kolor.

Powierzchnia

Jako lodowy olbrzym, Uran nie posiada powierzchni. Planeta głównie składa się z wirujących płynów.

Atmosfera

Atmosfera Urana składa się głównie z wodoru i helu, z niewielką ilością metanu oraz wody i amoniaku. To metan nadaje mu niepowtarzalny, niebieski odcień.

Sonda Voyager 2 była w stanie dostrzec kilka niewielkich chmur i Wielką Ciemną Plamę podczas swojego lotu w 1986 roku. Nowsze obserwacje pokazują, że Uran posiada dynamiczne chmury.

Uran jest jedną z najzimniejszych planet układu słonecznego. Temperatury sięgają tam nawet -224^oC. Wiejące tam wiatry również nie polepszają sprawy. Siła wiatru sięga tam nawet 900km/h.

Czy Uran może podtrzymać życie?

Środowisko na Uranie nie sprzyja rozwinięciu życia w znanej nam formie. Temperatura, ciśnienie oraz materiały z jakich się składa są zbyt ekstremalne i zmienne, aby organizmy żywe mogły się do nich dostosować.

Księżyce

Uran posiada 27 księżyców. Zostały one nazwane po postaciach występujących w dziełach Williama Shakespeare'a oraz Alexandra Pope.

Wszystkie wewnętrzne księżyce Urana składają się głównie z wody i skał. Skład zewnętrznych księżyców Urana nie jest znany, ale najprawdopodobniej są one planetoidami złapanymi przez grawitację planety.

Największe księżyce Urana:

Satelita	Odległość (tys km)	Średnica (km)	Masa (kg)	Odkrywca	Data
Oberon	583	1523	3.0321	Herschel	1787
Tytania	436	1578	3.4921	Herschel	1787
Umbriel	266	1169	1.2721	Lassell	1851
Ariel	191	1158	1.2721	Lassell	1851
Miranda	130	472	6.3019	Kuiper	1948

Pierścienie

Uran posiada dwa systemy pierścieni. Wewnętrzny system dziewięciu pierścieni składa się głównie z cienkich, szarawych okręgów. Są również dwa pierścienie zewnętrzne: jeden jest rudawy, a drugi niebieski.

Pierścień	Odległość (km)	Szerokość (km)
Zeta	39.600	3500
6	41.840	1 do 3
5	42.230	2 do 3
4	42.580	2 do 3
Alfa	44.720	7 do 12
Beta	45.670	7 do 12
Eta	47.190	0 do 2
Gamma	47.630	1 do 4
Delta	48.290	3 do 9
Lambda	50.024	1 do 2
Epsilon	51.140	20 do 100
Nu	67.300	3800
Mu	97.700	17000

Magnetosfera

Uran ma niespotykaną magnetosferę o dziwnym kształcie. Pola magnetyczne zwykle synchronizują się z obrotem planety, ale pole magnetyczne Urana jest przechylone: oś magnetyczna jest przechylona o 60^o w stosunku do osi obrotu planety.

Zorze na Uranie nie zachodzą w okolicy biegunów (jak w przypadku innych planet), ze względu na dziwnie przechylone pole magnetyczne.

1. 1 Jednostka astronomiczna (AU) jest równa odległości Ziemi od Słońca