Jak powstała broń jądrowa?

Energia jądrowa to wydajne i relatywnie bezpieczne źródło energii. Pierwiastki rozszczepialne mogą jednak wygenerować jej tak dużą ilość, że z łatwością można wykorzystać je jako broń. W tym artykule prześledzimy tę morderczą drogę użytkowania osiągnięć nauki przez człowieka. Broń jądrowa - bomba atomowa – szczyt zabójczej techniki, do jakiego odważył posunąć się człowiek.

II wojna światowa i broń jądrowa

Już od początku dwudziestego wieku trwały badania nad naturą atomu, analizowano jego strukturę i sprawdzano doświadczalnie jego właściwości. Jako pierwsi rozszczepienia atomu dokonali niemieccy naukowcy – Fritz Strassmann i Otto Hahn w 1938r. Krótko potem rozpoczęto badania w kierunku militarnym, przed wybuchem II wojny światowej to III Rzesza przodowała w procesie konstruowania broni jądrowej. Równolegle badania prowadzili Sowieci oraz Amerykanie, jednak to właśnie Niemcy byli pionierami – w 1942r. Próbowali zbudować reaktor w Lipsku, doszło jednak do jego eksplozji. W międzyczasie 2 grudnia tego samego roku amerykanom udało się uruchomić pierwszy działający reaktor na świecie – Chicago Pile-1, a od listopada 1942 do marca 1943 budowano specjalny ośrodek naukowy w Los Alamos. Zgromadzono tam najwybitniejszych uczonych różnych narodowości, gdzie pracowali nad skonstruowaniem bomby. Wielu z nich wiedziało, że nie może dojść do sytuacji gdzie tylko jedno z państw będzie posiadało taką broń jądrową.

Ułatwiło to zdobycie informacji o projekcie Manhattan (tak USA określało swoją operację mającą na celu skonstruowanie broni jądrowej) szpiegom sowieckim. Na odpowiedź sowietów nie trzeba było długo czekać bo w 1943r. Stalin zatwierdził powstanie komitetu, który miał nadzorować i organizować prace nad konstrukcją rosyjskiej bomby atomowej. W tym samym roku USA oraz Wielka Brytania podpisały tajne porozumienie o współpracy przy budowie bomby atomowej. Miało to miejsce na konferencji w Quebec w dniach 14-24 sierpnia 1943r. Amerykanie śledzili również niemieckie postępy nad konstrukcją bomby, była to operacja pod kryptonimem Alsos. W 1944r. Niemcy były bliskie skonstruowania takiej broni, jednak nie posiadały odpowiedniego samolotu ani rakiety o udźwigu wystarczającego do przeniesienia takiej bomby. Nad odpowiednim rozwiązaniem pracowali konstruktorzy pocisku V2. Alianci jako pierwszy cel dla planowanej, śmiercionośnej broni wyznaczyli Berlin, jednak plany te wstrzymało zakończenie II wojny światowej w Europie.

Broń jądrowa - zwycięzca może być tylko jeden

Amerykanie rozpoczęli swoje prace nad tym rodzajem uzbrojenia w niewielkim laboratorium na Uniwersytecie w Chicago. Tam właśnie udało się przeprowadzić pierwsze kontrolowane rozszczepianie atomów. Enrico Fermi uruchomił wspomniany wcześniej reaktor atomowy CP-1. Przeprowadzone w nim próby okazały się bardzo udane, więc rozpoczęto badania nad znalezieniem odpowiedniego rodzaju paliwa dla bomby. Choć może to się wydawać śmieszne, pierwotnie badania nad tym aspektem prowadzono w małym baraku, niepozornej drewnianej szopie w Oark Ride w stanie Tennessee. Gdy tylko jednak dostrzeżono szansę na powodzenie projektu wybudowano ogromne fabryki, a z terenów gdzie miały powstać przesiedlono ponad 1000 rodzin.

Dzięki przeprowadzonym doświadczeniom zmieniono dotychczasowe paliwo U-239 na U-235 znany nam pod nazwą uran. Dalsze badania wykazały iż ten pierwiastek może również ulegać rozszczepieniom w łatwy, a co najważniejsze dający ogromne ilości energii. Prowadzono jeszcze testy nad tym, które paliwo będzie miało większą siłę rażenia.

Ostatecznie, jeszcze w 1943r. Amerykanie zgromadzili wystarczającą ilość danych aby rozpocząć finalne działania konstrukcyjne. Rozpoczęto intensywne prace oraz eksperymenty nad budową broni jądrowej. Były one kontynuowane w ośrodku w Los Alamos, największym problemem przy opracowywaniu nowej śmiercionośnej broni było doprowadzenie uranu do stanu krytycznego, mogącego wywołać odpowiednią reakcję. Pierwsze bombę skonstruowano 16 lipca 1945r.
i przeprowadzono pierwszą próbę pod kryptonimem „Trinity Test”. Do eksplozji testowej bomby pod nazwą „GADGED” doszło na poligonie wojskowym w Alamagordo, położnym w Nowym Meksyku. Wyniki tego testu zszokowały wszystkie osoby pracujące nad Projektem Manhattan. Broń jądrowa miała ogromną siłę, wywołała tak duże przerażenie, że naukowcy zaczęli wysuwać prośby o wstrzymanie projektu. Ich apel pozostał jednak bez odpowiedzi, a na wyspie Tinian rozpoczęto masową produkcję bomb atomowych, które miały zakończyć II wojnę światową na Pacyfiku.

Użycie bojowe broni jądrowej

Niedawno wynaleziona broń jądrowa pokazała swoją morderczą siłę dopiero podczas pierwszego zastosowania bojowego bomby atomowej – pierwsze i (szczęśliwie) dotychczasowo ostatnie. Decyzja o ataku była spowodowana chęcią jak najszybszego zakończenia przeciągającego się konfliktu na Pacyfiku. Amerykanie chcieli również zmniejszyć straty własne. Bomba „Little Boy” z paliwem w postaci Uranu została zrzucona 6 sierpnia 1945r. nad Hiroszimą. Trzy dni później Bombę „Fat Man” zrzucono na Nagasaki. W wyniku pierwszego na świecie ataku nuklearnego zginęło ok. 120000 ludzi, zniszczeniu uległy tysiące budynków, a wiele osób cierpiało z powodu choroby popromiennej. Hiroszima została zmieciona z powierzchni ziemi, pozostawiając po sobie ślad w postaci opustoszałego fragmentu terenu. Cel jaki wyznaczyły sobie USA został osiągnięty – Japonia niecały miesiąc później ogłosiła akt kapitulacji. Amerykanie uniknęli strat wśród swoich żołnierzy, które musieliby ponieść szturmując konwencjonalnie rdzenne wyspy Japonii.

Obecnie na świecie funkcjonuje szereg konwencji ograniczających rozwój oraz posiadanie arsenału nuklearnego. Współcześnie konstruowana broń atomowa zdolna jest dokonać wielokrotnie większych zniszczeń niż te zrzucone podczas II wojny światowej. Oby scenariusz użycia tej broni nigdy się nie powtórzył.