Czym są planety i jakie ich rodzaje występują w kosmosie?

Zastanawiałeś się kiedyś jakie warunki musi spełnić ciało niebieskie, aby zostać nazwane planetą? Jakie rodzaje planet wyróżniają astronomowie? Czym tak naprawdę jest planeta?

Czym jest planeta?

W 2006 Międzynarodowy Związek Astronomów (IAU, ang. International Astronomical Union) stworzyło definicję planety, jako ciała niebieskiego, które musi spełniać następujące kryteria:

1. Jest ciałem niebieskim orbitującym wokół gwiazdy,
2. Jest wystarczająco duże, aby grawitacja nadała jej kształt kuli,
3. Usunęło ze swojej orbity inne względnie duże obiekty.

Samo słowo – planeta – pochodzi od greckiego planeres, oznaczającego wędrowca. Zostały tak nazwane, ponieważ zdają się wędrować po nocnym niebie orbitując wokół gwiazdy.

Nasz układ słoneczny składa się z ośmiu planet. Licząc od najbliższej Słońcu są to:

• Merkury,
• Wenus,
• Ziemia,
• Mars,
• Jowisz,
• Saturn,
• Uran,
• Neptun.

Istnieje rymowanka, która ułatwia zapamiętanie kolejności planet. Moją Wolę Znaj Matole, Jak Się Uprę Nie (Pozwolę). Wystarczy przypomnieć sobie pierwsze litery słów. Pozwolę zostało wzięte w nawias, ponieważ oznacza Plutona, który nie jest zaliczany do planet.

Zostaje tylko problem dwóch planet na literę M. Jak zapamiętać która jest pierwsza? Proste, pierwsza planeta to Merkury. Mars jest czwartą planetą, znajduje się zaraz za Ziemią, więc Marsjanie mają do nas bliżej, niż Merkurianie.

Owszem, sposób wydaje się absurdalny, ale często takie rymowanki działają najlepiej.

W jaki sposób formują się planety?

Planety tworzą się, kiedy chmury gazu i pyłu zapadają się w mgławicy podczas formowania gwiazdy. Kiedy wzrasta grawitacja nowonarodzonej gwiazdy, otaczające ją chmury zaczynają wirować i robią się płaskie stając się tym samym dyskiem protoplanetarnym. Część dysku blisko gwiazdy zawiera w większość pył, a jego zewnętrzna część gazy i lód. W pewnym momencie, części protoplanetarnego dysku zaczną się ze sobą łączyć w coś przypominającego kulę tworząc planetozymal. Wraz z wzrostem grawitacji będzie on coraz bardziej przypominać planetę. Po jakimś czasie planetozymal przyciągnie wystarczająco dużo pyłu, lodu i gazu aby oczyścić otoczenie na swojej orbicie. Wtedy osiąga status planety.

Naukowcy sądzą, że planet powstają w podobny sposób, jak bałwan. Planetozymale krążąc wokół orbity Słońca "zbierają" pyły i gazy, dzięki czemu rosną i nabierają kształtu planety.

Rodzaje planet

Istnieje wiele planet poza naszym układem słonecznym. Część z nich udało nam się zbadać na tyle, na ile to możliwe biorąc pod uwagę fakt, że nie jesteśmy jeszcze w stanie do nich dolecieć. Astronomowie wymyślili wiele kryteriów, aby móc je w jakiś sposób usystematyzować.

Planety Skaliste

Planety skaliste formują się w wewnętrznej części dysku protoplanetarnego. Planetozymal krążąc wokół swojej gwiazdy zbiera coraz więcej pyłu, aż w końcu utworzy skalistą masę. Nasz układ słoneczny posiada cztery takie planety: Merkurego, Wenus, Ziemię i Marsa. Ich średnica sięga od 4,879km do 12,784km i posiadają różne warunki atmosferyczne. Orbity planet zlokalizowane są od 46 milionów kilometrów do 205 milionów kilometrów od słońca.

Gazowe Olbrzymy

Gazowe olbrzymy są planetami które uformowały się w zewnętrznej części dysku protoplanetarnego. W miejscu formowania się takich planet jest wystarczająco zimno, aby gazy przeszły do stanu płynnego, co pozwala na stworzenie olbrzymiej planety, której powierzchnia pozostaje gazem. W naszym układzie planetarnym występują dwie takie planety: Jowisz i Saturn. Mają od 49,244km do 139,822km szerokości. Ich orbity znajdują się od 799 milionów km do 4,5 miliarda km od słońca.

Lodowe olbrzymy

Lodowe olbrzymy są dużymi, jasnoniebieskimi planetami składającymi się głównie z pierwiastków cięższych niż wodór i hel - głównie z tlenu, węgla, azotu i siarki. W naszym układzie słonecznym występują dwie takie planety: Uran i Neptun. W astronomii termin "lód" odnosi się do związków chemicznych, które zamarzają w temperaturach wyższych niż 100K jak woda, amoniak i metan. Lodowe olbrzymy zostały oddzielone od gazowych dopiero w latach '90, kiedy naukowcy doszli do wniosku, że jest między nimi zbyt dużo różnic.

Naukowcy stworzyli wiele więcej rodzajów planet, choć nie zostało jeszcze potwierdzone ich istnienie.