Pieter Zeeman

Pieter Zeeman (ur. 25.05.1865r, w Zonnemaire, zm. 09.10.1943r w Amsterdamie) – holenderski fizyk. Prowadził badania nad liniami widma, co ostatecznie doprowadziło do odkrycia nazwanego na jego cześć efektu Zeemana, za co otrzymał nagrodę Nobla wraz ze swoim wykładowcą Hendrikiem Lorentzem. Ten sukces sprawił, że stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych fizyków w europie. Większość jego odkryć została jednak zrozumiana dopiero po jego śmierci.

Pieter Zeeman w młodości

Pieter Zeeman urodził się w maleńkiej wiosce w Danii. Był synem Catharinusa Forandinusa Zeemana i Wilhelminy Zeeman. Jego ojciec był duchownym.

Uczęszczał do szkoły w swojej wsi. Już od wczesnej młodości wykazywał zainteresowanie naukami ścisłymi. W 1883 roku stworzył ilustrację zorzy borealnej, która została opublikowana w brytyjskim piśmie naukowym „Nature”.

Po ukończeniu nauki pojechał do Delft, aby uczyć się języków klasycznych, co pozwoliłoby mu dostać się na studia. Spędził tam dwa lata. W 1885 roku dostał się na uniwersytet w Leiden, gdzie uczył się fizyki pod okiem Hendrika Lorentza. W niedługim czasie został jego asystentem.

W 1892 roku Zeeman napisał pracę Badania nad fenomenem Kerra, która została nagrodzona złotym medalem holenderskiego Towarzystwa Naukowców.

W 1893 roku Zeeman obronił pracę doktorancką. Wyjechał do Strasbourga, gdzie pracował w instytucie Friedricha Kohlraucha. Postanowił jednak powrócić do Leiden, aby zająć pozycję wykładowcy na tamtejszym uniwersytecie.

Osiągnięcia Naukowe i Zawodowe

W 1896 roku Zeeman został zwolniony za przeprowadzanie eksperymentów dotyczących linii widma wbrew nakazowi rektora, aby tego nie robił. Zeeman jednak nie przejął się zwolnieniem i nadal prowadził swoje badania. W tym samym roku opublikował pracę na ten temat. Spotkała się ona z ogólnym uznaniem i wzbudziła zainteresowanie byłego wykładowcy Zeemana – Hendrika Lorentza.

Po tym sukcesie Zeeman dostał pozycję wykładowcy na uniwersytecie w Amsterdamie. W roku 1900 dostał awans i został profesorem. To właśnie tam doświadczalnie udowodnił teorię swojego byłego wykładowcy Lorentza dotyczącą polaryzacji światła pochodzącego od ognia. Oprócz tego udowodnił, że cząsteczki, których dotyczyła jego praca są naładowane negatywnie. Zjawisko zostało nazwane efektem Zeemana. Za swoją pracę został wraz z Lorentzem wynagrodzony Noblem. Rok później opierając się na jego pracy J.J. Thomson dzięki pracy Zeemana odkrył istnienie wolnych elektronów.

Zeeman sformułował teorię, która mówiła, że istnienie silnych pól magnetycznych na powierzchni słońca można udowodnić, ponieważ pola powinny wpływać na linie spektralne wywodzące się z ciał niebieskich. W 1908 roku teoria została potwierdzona serią fotografii wykonanych przez astronomów. W tym samym roku Zeeman został dyrektorem katedry fizyki w Amsterdamie. Pozycję przejął po Johannesie van der Waalsie, który przeszedł na emeryturę.

W 1923 roku specjalnie dla Zeemana wzniesiono nowe laboratorium. Jednym z jego głównych cech był cementowy blok, ważący 250 ton, który skonstruowano w taki sposób, aby był wolny od wszelkich wibracji, co pozwoliło na przeprowadzanie eksperymentów, które wcześniej były niemożliwe. Laboratorium istnieje do dzisiaj i jest znane jako Uniwersyteckie Laboratorium Zeemana w Amsterdamie. Wielu znanych fizyków współpracowało z Zeemanem w tym laboratorium.

Pozycję na Uniwersytecie w Amsterdamie zajmował przez 35 lat. W międzyczasie otrzymał wiele propozycji pracy. Zakończył pracę, ponieważ osiągnął wiek emerytalny i musiał odejść.

Życie Prywatne

Zeeman w wolnym czasie interesował się literaturą i sztuką teatralną. Lubił zapraszać znajomych i swoich studentów na obiad. Rozmawiał wtedy z nimi na różne tematy, niekoniecznie związane z fizyką.

W 1895 roku Zeeman ożenił się z Johanną Elisabeth Lebret. Mieli razem syna i trzy córki.

Zmarł po krótkiej chorobie w 1943 roku.