Perpetuum mobile

Perpetuum mobile to pojęcie z zakresu fizyki teoretycznej. Jest to hipotetyczna maszyna, która wbrew zasadom fizyki klasycznej, m.in. znanym skutkom zjawiska indukcji magnetycznej, miałaby móc pracować w nieskończoność. Marzono o niej od setek lat, a pierwsze próby zbudowania takiego urządzenia miały miejsc już w XIII, z czego szczególnym zainteresowaniem cieszyło się w XVI i XIII wieku.

Perpetuum mobile a fizyka klasyczna

Idea Perpetuum mobile jest z natury sprzeczna z fizyką klasyczną, a podejmowane obecnie próby badawcze klasyfikuję się jako pseudonaukę. Na świecie znajduje się jednak liczne grono konstruktorów, którzy niestrudzenie poszukują sposobu na zbudowanie takiej maszyny. Wielu twierdziło, że opracowało udane konstrukcje, opierające się na nieznanych dotychczas zjawiskach, bądź źródłach energii. Ruch takiej maszyny miałby być częścią ruchu wolnej energii. Choć konwencjonalna fizyka stanowczo zaprzecza takiej możliwości, to wynalazki, które rzekomo łamią zasadę zachowania energii i II zasadę termodynamiki, bywają hojnie finansowane przez liczne instytucje i firmy. Norweski fizyk Reidar Finsrud, kilka lat temu stworzył urządzenie, które zbliżyło się do idei perpetuum mobile. Wprawione raz w ruch pracowało przez dwa tygodnie, jednakże w końcu się zatrzymało. Jego wydajność, choć bardzo wysoka i oceniana na 99%, nadal nie osiąga 100% i więcej, co byłoby konieczne, aby maszyna zyskała legendarny status.

Pierwszy rodzaj perpetuum mobile to hipotetyczna maszyna, która wytwarza więcej energii, niż sama zużywa. Jest on sprzeczny z zasadą zachowania energii, a w termodynamicznej wersji z I zasadą dynamiki, która jest jej szczególnym przypadkiem. Chodzi o to, że taka maszyna wykonywać pracę bez wykorzystania energii z zewnątrz, bądź jest ona większa od pobieranej przezeń mocy. W teorii miałby to być samonapędzający się mechanizm. Przez lata próbowano stworzyć konstrukcje spełniające ten warunek. Tworzono doświadczalne wersje silników mechanicznych, potem cieplnych, a gdy te stały się popularne, próbowano budowy maszyn opartych na przemianach gazowych.

Drugi rodzaj perpetuum mobile to hipotetyczna maszyna cykliczna, zmieniająca energię cieplną na pracę mechaniczną bez wzrostu entropii całkowitej. Choć nie wykazuje ona sprzeczności z zasadą zachowania energii, to jest niezgodna z II zasadą termodynamiki. Za taką maszynę można by uznać np. silnik cieplny, który pobierane z otoczenia ciepło zmienia całkowicie na pracę, bez oddawania jej do otoczenia. Sprawność takiego silnika mogłaby wynosić nawet 100%

Wolna energia

Przy okazji tego silnika zostało wspomniane pojęcie wolnej energii. Jest to ogólne określenie teorii oraz hipotetycznych metod pozyskiwania energii, które charakteryzują się kwestionowaniem niektórych, obecnie uznanych zasad fizyki. Posługują się przy tym metodologią wykorzystującą zjawiska niewyjaśnione całkowicie, bądź nowe konfiguracje, zestawiające w sposób niestandardowy znane dotychczas pojęcia fizyczne. Ze względu na brak potwierdzenia tej teorii zaliczana jest ona do kanonu pseudonauki. Jest ona wysoce powiązana z tematem perpetuum mobile i bywa określana jego nową wersją. Założeniem jest, aby takie metody pozyskiwania energii pozbawione były wszelakich ograniczeń licencyjnych czy monopoli.

Pojęcia z pogranicza nauki zawsze wywołują kontrowersje. W tym przypadku „wolna energia” bywa tematem teorii spiskowych. Jej zwolennicy uważają, że urządzenia, służące do jej pozyskiwania nie są produkowane, bo badania nad nimi są tłumione i zwalczane przez lobby energii nuklearnej oraz koncerny paliwowe, przy rzekomym wsparciu rządów państwowych. W ich interesie miałoby być powstrzymanie rozwoju tej gałęzi energetyki, aby utrzymać aktualny ład na rynku.