NASA

NASA to skrót od National Aeronautics and Space Administration – angielskiej nazwy amerykańskiej agencji rządowej, odpowiedzialnej za narodowy program lotów kosmicznych USA. W języku polskim brzmi ona „Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej”. Organizacja ta nie przynależy do żadnego departamentu (odpowiednika polskiego ministerstwa) i podlega bezpośrednio prezydentowi Stanów Zjednoczonych. Powstała 29 lipca 1958 roku, zastępując wcześniejszy komitet doradczy do spraw aeronautyki (NACA). W tym artykule zajmiemy się historią oraz działaniami tej najbardziej rozpoznawalnej agencji kosmicznej na świecie. Zachęcam was również do przeczytania pozostałych treści w zakładce „Fizyka wokół nas”, gdzie poruszamy tematy, dotyczące otaczającego nas świata.

Historia i wczesne programy kosmiczne NASA

Historia NASA rozpoczyna się w ścisłym związku z powojennym wyścigiem kosmicznym, jaki miał miejsce między ZSRR a USA. Sowieci w początkowym okresie rywalizacji dominowali nad Amerykanami, wysyłając w przestrzeń pierwszego sztucznego satelitę Sputnika 1. W październiku 1957 roku Kongres Stanów Zjednoczonych zaapelował do ówczesnego prezydenta Dwighta D. Eisenhowera o podjęcie bardziej stanowczych kroków, które umożliwiłby wsparcie i rozszerzenie programu badań kosmicznych. Obawiano się zagrożenia ze strony ZSRR i utraty pozycji lidera w zakresie nowych technologii. Debata na ten temat trwała kilka miesięcy, w wyniku czego sformułowano wspólne stanowisko, określające, że nowa agencja federalna ma służyć realizacji niewojskowej działalności w przestrzeni kosmicznej. Wkrótce wiele pokrewnych programów kosmicznych połączono i zostały one ujednolicone w powstałej nieco później NASA. Już 1 lutego 1958 roku Stany umieściły na orbicie pierwszego własnego satelitę, a 29 lipca 1958 roku Eisenhower podpisał dokument powołujący NASA.

Na początku NASA skupiona była głównie na rozwoju załogowych lotów kosmicznych i był to główny element ówczesnego wyścigu kosmicznego, będącego jednym z symboli zimnej wojny. Program „Mercury” zapoczątkowany w roku powstania agencji miał na celu weryfikację czy człowiek może przetrwać w przestrzeni kosmicznej. 5 maja 1961 roku astronauta Alan Shepard dokonał suborbitalnego lotu na pokłądzie statku Freedom 7 i stał się pierwszym Amerykaninem w kosmosie. Konsekwencją „Mercury’ego” był program „Gemini”, który był prekursorem ikonicznej już misji na Księżyc. Gdy udało się udowodnić, że człowiek może przetrwać dłuższy okres na statku kosmicznym i można połączyć się z innym statkiem w przestrzeni, zdecydowano o rozpoczęciu słynnego programu „Apollo”. I tak finalnie 20 lipca 1969 roku Apollo 11 wraz z trójką astronautów Neilem Armostrongiem, Buzzem Aldrinem oraz pilotem Michaelem Collinsem wylądowało na powierzchni Księżyca.

Współczesne działania NASA

„Zdobycie” Księżyca przypieczętowało zwycięstwo Amerykanów w wyścigu kosmicznym, a z załogowych lotów na naturalnego satelitę Ziemi szybko zrezygnowano. W latach siedemdziesiątych realizowano projekt „Skylab” - była to pierwsza stacja kosmiczna, jaką Stany Zjednoczone umieściły na orbicie. Prowadzono na niej badania dotyczące grawitacji w innych systemach gwiezdnych, jednak niskie fundusze znacząco ograniczyły ich zakres. Stacja weszła w atmosferę w 1979 roku i uległa zniszczeniu.

Kolejnym programem NASA był „Space Transportation System”. W uproszczeniu chodziło o budowę wahadłowców, które byłyby w stanie regularnie latać w kosmos i w tańszy sposób wykonywać loty załogowe. Głównym celem programu było obniżenie kosztów wynoszenia ładunków w przestrzeń kosmiczną, w porównaniu do stosowanych wcześniej jednorazowych rakiet. Okazało się to jednak niemożliwe w obliczu znacznych stałych wydatków związanych z ciągłym utrzymaniem stałego personelu naziemnego. Nie zmienia to jednak faktu, że wahadłowce wykorzystano w wielu przedsięwzięciach o ogromnej skali, takich jak wysłanie na orbitę Kosmicznego Teleskopu Hubble’a. Projekt ten wstrzymano w 2011 roku.

Najnowszym projektem agencji jest Międzynarodowa Stacja Kosmiczna, której ostatni moduł dostarczono 3 stycznia 2016 roku. Na jej temat przygotowaliśmy oddzielny artykuł, który możecie łatwo znaleźć na naszej stronie. W uproszczeniu jest to pierwsza stacja kosmiczna, która została wybudowana przy współpracy wielu Państw, w tym USA i Rosji. Umożliwia ona przebywanie na niej sześciu astronautów jednocześnie. Jej głównym zadaniem jest prowadzenie badań naukowych w warunkach mikrograwitacji. Obecnie NASA prowadzi także misje związane z większym poznaniem planet Układu Słonecznego oraz obserwacje Słońca.