Lot na Księżyc - dlaczego z nich zrezygnowaliśmy?

Pierwszy lot na Księżyc odbył się prawie pół wieku temu. Od tego czasu odbyło się zaledwie pięć, kolejnych takich misji, gdzie człowiek stanął na powierzchni naszego naturalnego satelity. Jak to się stało, że już tam nie latamy? Dlaczego zmieniła się polityka „podboju kosmosu”? Na te pytania odpowiedzi znajdziecie po lekturze tego artykułu. Zachęcam was również do przeczytania pozostałych treści w zakładce „Fizyka wokół nas”, gdzie poruszamy tematy, dotyczące otaczającego nas świata.

Lot na Księżyc - wyścig zbrojeń i pierwsze sukcesy

Druga połowa lat sześćdziesiątych to szczytowy okres rozwoju technologii kosmicznej, będącej elementem zimnej wojny między mocarstwami. ZSRR wraz z USA prześcigały się w tym, kto dalej posunie się w eksploracji przestrzeni kosmicznej. Choć Rosjanom udało się umieścić pierwszego człowieka w kosmosie, to właśnie Amerykanie zwyciężyli, zdobywając powierzchnię Księżyca. 20 lipca 1969 roku astronauci NASA – Neil Armstrong oraz Edwin Aldrin postawili pierwsze kroki na jego terenie. Wtedy padły też słynne słowa Armstronga, które na stałe zapisały się w popkulturze - „To jest mały krok dla człowieka, ale wielki skok dla ludzkości”.

Po tym historycznym lądowaniu miało miejsce jeszcze pięć amerykańskich misji, których uczestnicy stanęli na Księżycu. Głównym celem tych lotów, odbywających się do 1972 roku, było zebranie próbek. Oprócz tego utrwalano wydźwięk propagandowy i sukces Stanów Zjednoczonych. Od tamtego czasu nie odbyła się żadna kolejna misja załogowa. Warto jednak nadmienić, że niejednokrotnie wysyłano tam bezzałogowe misje w celach badawczych. Jedną z głównych przyczyn pierwotnej rezygnacji z wysyłania astronautów na Księżyc były ogromne koszta. Wyścig zbrojeń pochłaniał gigantyczne fundusze, ZSRR nie poradziło sobie z tym ciężarem, ponosząc porażkę. Amerykanie, ogłaszając podbój księżyca, osiągnęli swój cel i nie widzieli konieczności ponoszenia również ciążących na ich budżecie kosztów.

Lot na księżyc - dlaczego zrezygnowaliśmy z lotów załogowych?

Po przeczytaniu pierwszej części mogło nasunąć Ci się pytanie: Dlaczego nadal po niemal pięćdziesięciu latach nie latamy na księżyc? Przecież technologia poszła do przodu, a przeciętny Smartphone ma wielokrotnie większą moc obliczeniową niż komputer wykorzystany w lądowniku księżycowym. Aby całkowicie odpowiedzieć na to pytanie, należy cofnąć się do początku idei lotów księżycowych. W 1962 roku ówczesny prezydent USA John F. Kennedy zadeklarował, że amerykański astronauta postawi stopę na księżycu do końca dekady, i tak też się stało. Przyczyną tej decyzji była dotychczasowa porażka w wyścigu kosmicznym, w końcu to ZSRR uprzednio wysłał w kosmos satelitę Sputnik, psa Łajkę oraz pierwszego astronautę na orbicie – Jurija Gagarina. W połowie lat sześćdziesiątych aż 4,5% budżetu USA było wykorzystywane na finansowanie NASA. Dla porównania dziś jest to „zaledwie” 0,5%. Ekonomia była jedną z głównych przyczyn, która pozostaje istotna również współcześnie. Mimo rozwoju technologii nadal dużo taniej jest wysłać w kosmos maszynę niż człowieka.

Drugą istotną w tym aspekcie kwestią są względy bezpieczeństwa. Wysłanie w przestrzeń człowieka wiąże się z bardzo dużym ryzykiem. Utrata robota to jedynie pogodzenie się ze stratą czasu i uszczerbkiem na budżecie, w przypadku śmierci astronauty zmieniają się nastroje społeczne. Ludzie stają się przeciwni lotom kosmicznym, a na jakiś czas wstrzymuje się wszelkie loty załogowe. W końcu nikt nie chce ginąć, prawda? Sam cel lotów załogowych też wymaga stosownego uzasadnienia naukowego bądź komercyjnego, cele propagandowe nie są uwzględniane tak jak w czasach Zimnej Wojny. Należy także uwzględnić, że współczesny podbój kosmosu ma zupełnie inne podłoże niż w okresie misji Apollo. Rozwija się koncepcja biznesowych lotów w kosmos, w których dziedzinie do liderów należy słynny SpaceX z Elonem Muskiem na czele. Trwa również dyskusja na temat kosmicznego górnictwa – wydobycie surowców z powierzchni planetoid, może wkrótce stać się realnym projektem. Możliwe, że do tematu Księżyca również powrócimy, jeżeli przyniesie podobne perspektywy.