Johannes Stark

Johannes Stark (ur. 15 kwietnia 1874 w Schickenhof, zm. 21 czerwca 1957 w Traunstein) – był fizykiem niemieckim i laureatem Nagrody Nobla za osiągnięcia w badaniach nad zachowaniem atomu pod wpływem pola elektrycznego.

Młodość

Johannes spędził dzieciństwo w Schickenhof, miejscowości leżącej na obszarze Bawarii. Jego ojciec był właścicielem ziemskim. Uczył się w szkole średniej w Bayreuth, a później w Regensburgu.

Naukę kontynuować na Uniwersytecie w Monachium, gdzie pogłębiał wiedzę z zakresu fizyki, matematyki, chemii i krystalografii. Stark zakończył studia w 1897r. doktoratem na temat występowania (w niewyraźnych ośrodkach) zjawiska optycznego polegającego na powstawaniu prążków interferencyjnych w kształcie pierścieni, zarówno w świetle przechodzącym jak i odbitym. Nazywane jest ono „Pierścieniami Newtona”.

Kariera Uniwersytecka

W tym samym roku rozpoczął pracę jako asystent naukowy w macierzystej uczelni na wydziale fizyki. Pracował tam przez trzy lata, a w 1900r. został wykładowcą (w tej samej dziedzinie) na uniwersytecie w Getyndze.

W 1906r. Johannes Stark został mianowany profesorem nadzwyczajnym na Wyższej Szkole Technicznej w Hannowerze, a w 1909r. skorzystał z zaproszenia do podobnej placówki w Aachen gdzie pracował w tym samym charakterze. Kolejnej zmiany uczelni dokonał w 1917r. (Uniwersytet w Greifswaldzie) by finalnie osiąść w Instytucie Fizyki na Uniwersytecie w Würzburgu gdzie pozostał do 1922r. W 1933r. został wybrany na przewodniczącego Instytutu Fizyczno-Technicznego, stanowisko to zajmował do przejścia na emeryturę w 1939r.

Praca i Osiągnięcia Badawcze

Stark prowadził badania w trzech szerokich dziedzinach. Były to prąd elektryczny w gazach, analiza spektroskopowa oraz wartościowość chemiczna. Jego praca nad spektroskopami dotyczyła powiązania między zmian w strukturze i widmie atomów chemicznych.

W 1913 roku zbadał „Efekt Dopplera w promieniowaniu kanałowym i dekoncentrację linii widma w polu elektrycznym.” Zjawisko to polegało na rozszczepieniu oraz przesunięciu linii spektralnych atomu lub cząsteczki, wysyłających lub absorbujących kwanty świetlne wywołane oddziaływaniem pola elektrycznego. Zostało ono nazwane na jego cześć „Efektem Starka”, a za jego odkrycie otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Honorarium umożliwiło mu uruchomienie własnego laboratorium.

Johannes Stark był płodnym pisarzem. Stworzył ponad 300 publikacji naukowych, a w 1902r. wydał jedną ze swoich kluczowych książek „Elektryczność w gazach”, a za nią podążyły prace badawcze nad promieniowaniem podstawowym i elektryczną analizą spektroskopową atomów chemicznych. W połączeniu z efektami jego doświadczeń nad wartościowością w 1908 ukończył kolejny tekst - „Elektryczność w atomie chemicznym”. Utworzył również coroczne wydawnictwo „O radioaktywności i elektryczności” i redagował je od 1904r. do 1913r.

Przyczynił się również do zdobycia sławy przez mało znanego ówcześnie Alberta Einsteina. Jako wydawca swojego periodyka zaprosił go do napisania artykułu przeglądowego na temat zasady względności. Wydawało się wtedy, że Stark jest przychylnie nastawiony do zasady względności i idei kwantu energii, na których oparł swoje obliczenie minimalnej ilości energii zawartej w masie elektronu w stanie spoczynku. W artykule tym cytował zasadę względności i zależność Plancka. Artykuł Einsteina zapoczątkował rozwój jego koncepcji w kierunku ogólnej teorii względności, która przyniosła mu popularność.

Życie Prywatne i Udział w Polityce

W okresie hitlerowskim miał aspiracje by zostać liderem „Fizyków Niemieckich” ksenofobicznego ruchu wspieranego przez władze który był wymierzony przeciwko żydowskim naukowcom. Kluczowym ich celem był Albert Einstein, do wrogów organizacji zaliczał się również Werner Heisenberg (który nie był żydem). Po tym jak Heisenberg obronił teorię względności Einsteina, Stark napisał krytyczny artykuł w wydawnictwie SS „Czarny Korpus” nazywając przeciwnika „białym żydem”.

W 1934r. napisał list do innego laureata Nagrody Nobla Maxa von Laute by podporządkował się linii partii, a tą osobliwą korespondencję zakończył słowami „Heil Hitler”. W tym samym roku wydał również książkę zatytułowaną „Narodowy socjalizm i nauka” w której określił, że priorytetem fizyków powinna być służba narodowi, zaatakował teoretyków „takich jak żydowscy” i stwierdził, że stanowiska naukowe powinni obejmować jedynie badacze nieskazitelnego niemieckiego pochodzenia. Po wojnie pracował w swoim prywatnym laboratorium zlokalizowanym na wiejskiej posiadłości w północnej Bawarii.

W 1947r. podczas procesów przeciwko nazistom został zakwalifikowany jako „znaczny przestępca” i skazany na cztery lata więzienia (wykonanie wyroku później zawieszono).

Johannes Stark ożenił się z Luise Uepler, miał z nią piątkę dzieci. W wolnym czasie zajmował się leśnictwem i hodowlą drzew owocowych.