Fakty i mity o sztucznej inteligencji

Sztuczna inteligencja to technologia, która jest celem licznych badań, ale jednocześnie nie wzbudza już zdziwienia. Imitujące myślenie programy funkcjonują w naszym otoczeniu w różnych miejscach, od rozmawiającej z nami wirtualnej asystentki w telefonie po skomplikowane algorytmy służące do oceny postępowania człowieka. Choć nie powstała jeszcze pełna SI, która przeszła by Test Turinga, to już dzisiaj mówi się, że w przyszłości będziemy mieli do czynienia nie tylko z algorytmami funkcjonującymi w wirtualnej rzeczywistości, czy prostymi maszynami realizującymi procesy decyzyjne, ale również pełnoprawnymi robotami symulującymi cechy ludzkie. Celowo użyłem tutaj słowa „symulacja”, dlaczego? O tym w dalszej części artykułu.

Świadomość sztucznej inteligencji

W tym momencie muszę, niestety, zasmucić wszystkich fanów znanej z filmów SI. Otóż nie jest możliwe aby była ona w pełni świadoma i nigdy nie ziści się motyw, znany chociażby z bardzo ciekawej produkcji Ex Machina. Jest to spowodowane faktem, że niezależnie od tego jak inteligentna będzie maszyna, to nadal nią pozostanie. Będzie ona „uczyć” się na podstawie nowych danych, odkrywać różne zależności i podejmować decyzje, ale nie ma możliwości aby zdawała sobie sprawę ze swojego istnienia. Nie zaistnieje coś takiego jak „wolna wola” u robotów. Oczywiście, SI będzie zdolna do samorozwoju i poprawy swojego kodu, lecz nie będzie w stanie czegoś chcieć. Jest to spowodowane tym, że wchodzimy w takim przypadku w sferę emocji, a te mogą odczuwać jedynie istoty żywe. Można zasymulować człowieka i postać, stworzona jako taka imitacja, będzie się komunikować i może odzwierciedlać emocje. Jednak będzie to jedynie mechanizm, który będzie działał w ramach pewnych ograniczeń, narzuconych przez program. Nigdy nie stanie się emocją spowodowaną jakimś impulsem, maszyna nie będzie zdolna do odczuwania. W ośrodku decyzyjnym SI nie powstanie nic takiego jak myśli czy odczucia.

Wpływ sztucznej inteligencji na życie człowieka

W naszym otoczeniu wzrasta obecność automatyki, robotów i innych maszyn. Spora część z nich korzysta z mniej lub bardziej skomplikowanych algorytmów SI. Wiele do tej pory wykonywanych przez człowieka prac zostało zautomatyzowanych. Okazuje się, że w wielu przypadkach, bardziej ekonomiczne jest korzystanie z robotów niż zatrudnienie „żywego” pracownika. Jednak warto wiedzieć, że maszyny nigdy nie zastąpią całkowicie człowieka. Otóż po pierwsze nie będą one w stanie budować relacji w firmie, motywować pracowników czy chociażby opracowywać nowych rozwiązań. Długo jeszcze nie będą one w stanie wyciągać konstruktywnych wniosków i „myśleć kreatywnie”. Automatyzacja dotyczy więc tych dziedzin, w których jest do wykonania powtarzalna praca mechaniczna, bądź taka którą da się opisać algorytmem. W miejscach, w których konieczna jest własna inwencja i typowo ludzkie cechy, zastosowanie robotów, na tym etapie rozwoju, jest nierealne. Choć w przyszłości będą one doskonalsze, to nigdy nie zastąpią najważniejszych kompetencji człowieka, odróżniających go od maszyny. Bo choć potrafi ona wykonać bardziej zaawansowane obliczenia i reaguje o wiele szybciej, to nie ma emocji, intuicji oraz kluczowej umiejętności samodzielnego myślenia.

Sztuczna inteligencja - czy jej pomyłki niosą za sobą ryzyko?

Jak powszechnie wiadomo komputer, działając według algorytmu, również może popełnić błąd. Sztuczna inteligencja stosowana jest w wielu przypadkach, w tym chociażby w ocenie różnych sytuacji. Miał miejsce incydent, gdzie zostało komuś odebrane prawo jazdy, gdyż został on błędnie oceniony przez SI jako sprawca wypadku. Podobna rzecz może się przydarzyć w innym kontekście, kiedy sztuczna inteligencja będzie decydowała o czymś dużo ważniejszym. Lecz należy zadać sobie pytanie, czy musi być ona z założenia idealna? Algorytmy mają to do siebie, że czasem się mylą, gdyż oceniają tylko według kryteriów, jakie zakłada ich kod. Zawsze, przed podjęciem decyzji, konieczne jest przeanalizowanie sytuacji przez człowieka. Należy zaufać przede wszystkim zmysłom, zdrowemu rozsądkowi i umiejętności interpretacji parametrów, wpływających na ocenę danego zjawiska. Pamiętajmy, że Maszyna nie może i nigdy nie powinna wyręczać we wszystkim osoby. Mamy obowiązek polegania na swoich własnych kompetencjach.

Sztuczna Inteligencja - eksperymenty

Naukowcy z MIT (Massachusetts Institute of Technology) przeprowadzają różne eksperymenty ze sztuczną inteligencją, aby lepiej poznać zagrożenia i korzyści związane z tą technologią.

Pierwszym "dziwnym" eksperymentem, jaki przeprowadzili było stworzenie w 2016 r. Nightmare Machine,  sztucznej inteligencji tworzącej przerażające obrazy w oparciu o badania nad ludzką psychiką. Wszystkie obrazy dostępne na stronie są conajmniej... niepokojące. Być może nie są przerażające w normalnym tego słowa znaczeniu, ale napewno oddziałują na psychikę.

Nie poprzestali jednak na tym. W 2017 roku wypuścili Shelley - pierwszą sztuczną inteligencję piszącą horrory. Shelley "dorastała" czytając dziwne historie zebrane na reddicie w wątku r/nosleep. Napisała już ponad 200 historii współpracując z ludźmi i opierając się na tym, co ich przeraża. Jeśli znacie angielski, możecie przeczytać jej historie tutaj.

Ale eksperymenty z horrorami to nie jedyne, czym zajmuje się MIT. Również w 2017r, wypuścili Deep Empathy, empatyczną sztuczną inteligencję, która ma za zadanie pomóc ludziom zrozumieć jak czują się ofiary katastrof, wypadków i wojen. Pokazuje jak wyglądałoby twoje miasto, gdyby dotknęła go katastrofa, abyś mógł lepiej zrozumieć co czują ofiary.

Kolejnym z eksperymentów, jakie przeprowadzili jest Norman - sztuczna inteligencja, która jest... psychopatą. Narodził się z faktu, że dane, jakich używa się, aby uczyć sztuczną inteligencję wpływają na jej osobowość. Norman był uczony na zniesławionej podstronie reddita poświęconej zdjęciom śmierci. Po poddaniu go testowi Rorschacha (test plam atramentowych) okazało się, że otrzymuje podobne wyniki co psychopaci. Możesz zobaczyć co widzi Norman na plamach, lub pomóc mu się naprawić rozwiązując test samemu.

Wnioski na przyszłość

Należy zachować umiar w snuciu teorii oraz planów związanych ze sztuczną inteligencją. W projektowaniu tych, szczególnie ważnych maszyn, powinno się brać pod uwagę przede wszystkim konsekwencje, jakie niesie za sobą wzrost ich zaawansowania. Pozostawianie komputerowi coraz trudniejszych decyzji do podjęcia przyczynia się do powstawania rosnącego ryzyka, bolesnej w skutkach pomyłki. Nie można zapominać, że to człowiek, jako twórca maszyny, ma nad nią przewagę i choćby była od niego w pewnych kwestiach doskonalsza, nigdy nie zastąpi posiadania przez niego mózgu. Przy projektowaniu nowych i bardziej rozbudowanych algorytmów SI, będziemy skupiać się na tym, aby ich decyzje poprzedzał jak najdłuższy proces analizy, który pozwoli na podjęcie możliwie najlepszego działania. Warto też pamiętać, że to do człowieka należy ostateczna decyzja w danej kwestii i nic tego nie zmieni.