Dyskietka

Zanim technologię przechowywania danych zdominowały płyty CD oraz pamięci USB powszechnym urządzeniem była dyskietka. W naszej pamięci utkwiła najbardziej jej 3,5 calowa wersja o pojemności 1,44MB. Choć ze współczesnego punktu widzenia wartość ta wydaje się śmiesznie niska, to w czasach swojej świetności pozwalała na przechowywanie gier, programów czy systemów operacyjnych, a w okresie schyłkowym oprogramowanie było umieszczane nawet na kilkunastu takich dyskietkach. Ich stosunkowo długa obecność na rynku komputerowym wynikała z początkowo wysokiej ceny i niedostępności technologii płyt CD. W tym artykule pochylimy się nad jej historią i wykorzystaniem.

Jak powstała dyskietka?

Pierwotnie dyskietki były dużo większe niż w swoim szczytowym okresie. Pierwsza z nich, zaprojektowana przez zespół pod przewodnictwem Alana Shugarta, miała średnicę 8 cali. To dosyć duży wymiar, większy niż połowa szerokości ekranu monitorów komputerowych CRT o klasycznej przekątnej 15”. Pierwotnie nazywaną ją kartą pamięci, później pojawiła się nazwa „floppy disk”, którą w języku polskim przełożono na dyskietkę. Pomysł na tę nazwę przypisuje się Janowi Bieleckiemu. Pierwotnie IBM stosował dyskietkę jako urządzenie umożliwiające uzupełnienie informacji superkomputera IBM 3330, który operował ogromną w tamtym okresie pamięcią dyskową o wartości 100MB. Pierwsza dyskietka była zdolna do pomieszczenia zaledwie 100KB danych. W 1973 roku trafiła ona na rynek, a jej pojemność zwiększono dwukrotnie. Zapis danych możliwy był jedynie na jednej stronie nośnika, a do połowy lat osiemdziesiątych dyskietki dwustronne pozostawały towarem luksusowym.

Najbardziej powszechna dyskietka o średnicy 3,5 cala i pojemności 1,44MB pojawiła się dopiero w 1986 roku i szybko stała się najczęściej użytkowanym modelem w komputerach klasy PC. Składała się z charakterystycznej, twardej plastikowej obudowy z otworem dostępowym do nośnika, który był zasuwany sprężynowo metalową lub wytworzoną z tworzywa sztucznego zasuwką. Choć rok później powstały dyskietki o dwukrotnie większej pojemności to nie przyjęły się, ponieważ standardem były kontrolery dyskietek o przepustowości ok. 500 kb/s, tymczasem do obsługi nowego standardu potrzebna była wartość 1 Mb/s. Dodatkowo z powodu niewielkiej popularności cena bardziej pojemnej dyskietki była kilkukrotnie większa. Czynnik ten ostatecznie utrwalił pozycję „najsłynniejszej” wersji nośnika.

Dlaczego dyskietki nie zniknęły całkowicie?

Dyskietki zaczęły być wypierane przez płyty CD w latach dziewięćdziesiątych, ostatecznie jednak utrzymywały się na rynku aż do wczesnych lat XXI wieku. Do kwietnia 2010 roku firma Sony jako jedna z ostatnich produkowała dyskietki magnetyczne. Dopiero wtedy niemalże całkowicie zakończono trwającą nieprzerwanie od 1981 roku produkcję 3,5 calowych. Mimo to nadal są one produkowane w niewielkich ilościach przez część firm z branży. Choć zaniknęło dziś ich wykorzystanie jako nośnika danych w komputerach osobistych to nadal są stosowane m.in. w samolotach starszego typu jak Boeing 747. Wykorzystuje się je nadal w nadal eksploatowanych urządzeniach, takich jak maszyny przemysłowe, które pochodzą jeszcze z „epoki dyskietek”.

Co ciekawe zakończenie ich użytkowania jest pojęciem dość względnym. Jeszcze w 2008 roku głośna była sprawa zamówienia złożonego przez ZUS na dostawę 130.000 tysięcy dyskietek. Do czego były one potrzebne naszym urzędnikom? Przedstawiciele instytucji tłumaczyli to wciąż trwającą eksploatacją przestarzałej infrastruktury informatycznej. Taniej było zamówić dostawę nośników niż wymienić tysiące przestarzałych komputerów, pracujących na systemie Windows 95 i niewyposażonych w stacje cd-ROM ani porty USB. Co ciekawe nawet w bieżącym (2018) roku można bez problemu zakupić dyskietki na rynku detalicznym. Zainteresowanych tematem zachęcam do wpisania do wyszukiwarki frazy „dyskietki MediaRange”.