Mars – najbardziej czerwona planeta pod Słońcem

Czwarta planeta od Słońca – Mars, jest pustynnym, zimnym światem z bardzo rzadką atmosferą. Ta dynamiczna planeta ma pory roku, lód na biegunach, wygasłe wulkany, kaniony i pogodę. Mars jest jedną z najlepiej odkrytych planet w naszym Układzie Słonecznym. Jest również jedyną planetą na którą wysłaliśmy łaziki, by przemierzały obcy krajobraz. Misje wysłane na Marsa znalazły wiele dowodów na to, że miliardy lat temu planeta była kiedyś dużo cieplejsza i pełna wody oraz posiadała gęstą atmosferę.

Mars został nazwany przez Rzymian na cześć ich boga wojny ze względu na czerwony kolor, który przypominał krew. Wiele innych cywilizacji nawiązywało w nazewnictwie do jego koloru, np. Egipcjanie nazwali go „Her Desher” co oznacza „czerwony”. Nawet dziś nazywamy go „czerwoną planetą” ze względu na fakt, że żelazo w marsjańskiej ziemi utlenia się – czyli rdzewieje, sprawiając, że powierzchnia planety wygląda na czerwoną.

Rozmiar i Odległość

Średnica Marsa to około 3,390km, co oznacza, że jest połowę mniejsza od Ziemi. Jego średnia odległość od Słońca to 228 milionów km, czyli 1,5 jednostki astronomicznej¹. Światło słoneczne potrzebuje 13 minut, aby dotrzeć do powierzchni planety.

Orbita i Obrót

Mars obraca się wokół własnej osi w 24,6h, czyli podobnie do Ziemi, która robi to w 23.9h. Rok na Marsie trwa 687 ziemskich dni.

Oś Marsa jest nachylona 25^o względem jego orbity. Jest to kolejna cecha, która czyni go podobnym do Ziemi, której odchylenie to 23,4^o. Podobnie do Ziemi, Mars ma pory roku, ale trwają one dłużej niż ziemskie, ponieważ Mars potrzebuje więcej czasu, aby okrążyć słońce. Na Ziemi pory roku trwają około 3 miesiące. Na Marsie ich długość się różni, ze względu na fakt, że orbita planety jest elipsą.

Wiosna jest najdłuższą porą roku i trwa około 200 dni. Jesień jest najkrótszą i trwa 142 dni.

Początek Marsa

Około 4,5 miliarda lat temu Układ Słoneczny był pełen gorących gazów i pyłu znajdujących się w dysku protoplanetarnym, który uformował czwartą planetę od Słońca. Mars jest o połowę mniejszy od Ziemi, ale podobnie do reszty skalistych planet, posiada jądro, płaszcz i skorupę.

Struktura

Mars posiada zwarte jądro, którego średnica to 1500-2100km. Składa się ono z żelaza, niklu i siarki. Jądro otoczone jest kamiennym płaszczem, którego grubość waha się od 1240 do 1880km, a nad tym znajduje się skorupa złożona z żelaza, magnezu, aluminium, wapna i potasu. Skorupa ma 10 do 50km grubości.

Powierzchnia

Mars tak naprawdę nie jest czerwoną planetą – jest pełen kolorów. Na powierzchni możemy dostrzec odcienie brązu i złota. Powodem, dla którego Mars wydaje się czerwony jest utlenianie żelaza w skałach i pyle znajdującym się na powierzchni planety.

Co ciekawe, mimo że Mars jest połowy wielkości Ziemi, powierzchnia suchego lądu jest podobna do tego, na Ziemi. Jego wulkany, kratery po uderzeniach, ruchy tektoniczne i warunki atmosferyczne, jak np. burze piaskowe sprawiły, że wygląd Marsa jest jednym z najbardziej interesujących w naszym Układzie Słonecznym.

Największy kanion na Marsie nazywa się Valles Marineris i gdyby znajdował się na Ziemi rozciągałby się od Kaliformi do Nowego Jorku – ponad 4800km. Rekord jego szerokości to 320km, a wysokości to 7km. To oznacza, że jest ponad 10 razy większy od Wielkiego Kanionu w Arizonie. Valles Marineris pokrywa 20% (1/5) całego obwodu Marsa! Większość naukowców zgadza się, że jest to duże „pęknięcie” w płytach tektonicznych, które uformowało się, kiedy planeta się ochładzała.

Mars jest również domem największego wulkanu w Układzie Słonecznym – Olympus Mons. Ma 25km wysokości, co oznacza, że jest trzy razy wyższy niż Mt. Everest, a jego podstawa ma 315,194km².

Z badań wynika, że Mars kiedyś miał wodę. Struktury geologiczne, które przypominają koryta rzek, delty i dna jezior potwierdzają tę teorię. Jak również fakt, że nap powierzchni Marska znajdują się minerały, które formują się tylko w wodzie. Niektóre struktury geologiczne wskazują na to, że Mars doświadczył ogromnych powodzi około 3,5 miliarda lat temu.

Na Marsie do dziś jest woda, ale atmosfera planety jest zbyt rzadka, aby mogła ona pozostać w stanie płynnym przez dłuższy czas. Dziś, woda na Marsie jest dostępna tylko pod postacią lodu na jego biegunach, lub w postaci słonych rzek, które w niektórych porach roku spływają z gór.

Atmosfera

Mars posiada rzadką atmosferę, składającą się głównie z dwutlenku węgla, azotu oraz argonu. Gdybyś stanął na powierzchni Marsa, niebo wydawałoby się czerwonawe, ze względu na zawieszone w powietrzu drobinki piasku. Atmosfera Marsa nie zapewnia ochrony przed uderzeniami meteorytów, planetoid i komet.

Temperatura na Marsie waha się od -153^oC do 20^oC, a ze względu na fakt, że atmosfera jest tak rzadka, ciepło słoneczne łatwo ucieka z planety. Gdybyś w południe stanął na równiku, na nogach czułbyś ciepłe, wiosenne 24^oC, a przy głowie miałbyś zimę z temperaturą około 0^oC.

Momentami burze piaskowe na Marsie są wystarczająco silne by pokryć większość planety. Pył opada potem miesiącami.

Czy Mars może podtrzymać życie?

Naukowcy są sceptyczni i nie spodziewają się znaleźć żywych stworzeń na Marsie. Mają nadzieję znaleźć dowody, że życie istniało na planecie dawno temu, kiedy był cieplejszy i pokryty wodą.

Księżyce

Mars ma dwa małe księżyce – Fobos is Deimos, które mogą być uwięzionymi planetoidami. Mają kształt ziemniaka, ponieważ ich masa jest zbyt mała, by grawitacja zrobiła z nich kule. Księżyce zostały nazwane po koniach, które ciągnęły karocę Aresa, greckiego boga wojny. W starożytnej grece Phobos oznacza „lot” a Deimos „strach”.

Fobos znajduje się bliżej Marsa i jest pełen kraterów. Powoli zbliża się do powierzchni planety i za około 50 milionów lat albo się z nią zderzy, albo rozpadnie.

Deimos jest połowę mniejszy niż Fobos i znajduje się na zewnętrznej orbicie. Ma dziwny kształt i jest pokryty pyłem, który czasem wypełnia kratery na jego powierzchni, sprawiając że jego powierzchnia wydaje się gładsza niż Phobos.

Pierścienie

Mars nie ma pierścieni, ale za 50 milionów lat, kiedy Phobos w niego uderzy, może rozprysnąć się na kawałki i stworzyć pierścień wokół planety.

Magnetosfera

Mars nie ma w tej chwili pola magnetycznego, ale niektóre miejsca na jego południowej półkuli są namagnesowane i służą jako dowód istnienia pola magnetycznego ponad 4 miliardy lat temu.

1. Jedna jednostka astronomiczna (AU – astronomical unit) jest odległością Ziemi od Słońca.